طراحی وب چیست؟ همه چیز در مورد طراحی سایت

در نگاه اول، طراحی وب به مانند یک دریایی است که هیچ پایانی ندارد و به خشکی نمی‌رسد. مطالبی که درباره‌ی طراحی وب و وبسایت وجود دارند، آنقدر گسترده‌اند که به نظر می‌رسد هیچ وقت تمامی نداشته باشند. برای همین، ورود به بحث طراحی سایت برای عده‌ای شاید ترسناک و نگران‌کننده باشد.

با در نظر گرفتن نکته‌ای که مطرح کردیم، قصد داریم تا در این مقاله شما را با اصول اولیه و اصلی طراحی وب آشنا کنیم. این راهنما برای کسانی که می‌خواهند طراحی را از صفر شروع کنند بسیار مناسب خواهد بود تا با مراحل مختلف آن آشنا شوند و ببینند که باید به دنبال یادگیری چه چیزهایی باشند و همچنین می توانید در دوره طراحی وبسایت ما شرکت کنید تا به صورت کامل این مباحث را یاد بگیرید.

طراحی وب چیست؟

طراحی وب به پروسه‌ای گفته می‌شود که در طی آن یک وبسایت طراحی و ساخته می‌شود. طراحی وبسایت می‌تواند شامل طراحی یک سایت یک صفحه‌ای و ساده باشد و یا پیچیده‌ترین سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی.

چرا طراحی وب اهمیت دارد؟

ممکن است شما صاحب یک کسب‌وکار باشید که قرار است یک توسعه‌دهنده فریلنس را برای طراحی سایت استخدام کنید، یا یک مدیر بازاریابی باشید که قرار است که ایده‌ای برای طراحی سایت به تیمش ارائه کنند یا شاید هم یک دانشجو باشید که می‌خواهید یادگیری طراحی وب را آغاز کنید. فرقی نمی‌کند که شما چه کسی هستید و برای چه در حال خواندن این مقاله هستید. یاد گرفتن اصول اولیه توسعه وبسایت، در دنیایی که همه چیزش با فناوری جلو می‌رود، می‌تواند برای هر کسی مفید باشد.

اینترنت قرار نیست به این زودی‌ها جایی برود و در عوض، روز به روز به دستاوردهایش اضافه می‌شود و از طرف دیگر، بر تعداد افرادی که به اینترنت دسترسی دارند، افزوده می‌شود. در حال حاضر تقریباً بیش از نیمی از جمعیت کل دنیا کاربر اینترنت هستند. ویژگی مشترک میان همه‌ی این کاربران اینترنت، این است که از یک یا چند صفحه وب استفاده می‌کنند. و صفحات وب هم به یک طراح وب احتیاج دارند.

مبانی طراحی وب

حالا که طراحی وب را تعریف کردیم و از اهمیت آن گفتیم، بهتر است به مبانی اولیه‌ی طراحی وب و معنایشان بپردازیم.

۱. وبسایت چیست؟

وبسایت‌ها در واقع فایل‌هایی هستند که بر روی یک سرور (server) ذخیره شدند. این سرورها از طریق یک شبکه‌ی جهانی به نام اینترنت با هم در ارتباط هستند. ما از طریق مرورگرها بر روی کامپیوترهایمان می‌توانیم در صفحات مختلف وب گشت و گذار کنیم. گوگل کروم و اینترنت اکسپلورر، نمونه‌ای از معروف‌ترین مرورگرهای وب هستند.

۲. آدرس آی‌پی چیست؟

آی‌پی یا پروتکل اینترنت (Internet Protocol) مجموعه‌ای از استانداردهایی هستند که تعاملات در اینترنت را اداره می‌کنند. برای دسترسی به یک وبسایت، به یک آدرس آی‌پی احتیاج دارید. آدرس آی‌پی یک رشته‌ی منحصر به‌فرد از اعداد است. هر دستگاه دارای یک آدرس آی‌پی است که آن را از میلیاردها وبسایت و دستگاهی به اینترنت دسترسی دارند، متمایز می‌کند. آی‌پی‌ها شکلی به مانند اعداد زیر دارند:

۱۸۵٫۳۸٫۸۲٫۱

برای پیدا کردن آدرس آی‌پی خود، می‌توانید عبارت «آی‌پی من چیست؟» را در گوگل سرچ کنید. همچنین وبسایت‌ها نیز دارای یک آدرس آی‌پی هستند. اما اکثراً ترجیح می‌دهند که با استفاده از نام دامنه‌ها به سایت‌ها دسترسی داشته باشند.

۳. HTTPS چیست؟

پروتکل انتقال هایپرتکست (HyperText Transfer Protocol) یا HTTP، پروتکلی است که شما را به سروری که حاوی فایل‌های سایت است، متصل می‌نماید. این پروتکل در واقع مجموعه‌ای از مقررات است که مشخص می‌کند انتقال پیام‌های اینترنتی به چه شکلی باید باشد و به شما اجازه می‌دهد تا در صفحات مختلف وبسایت‌های مختلف گشت و گذار کنید.

زمانی که شما آدرس یک وبسایت را در مرورگر خود تایپ می‌کنید، HTTP کاری می‌کند تا کامپیوتر شما و سرور، پیام‌های ارسالی یکدیگر را متوجه شوند. این پروتکل در اصل مترجم بین شما و اینترنت است.

۴. کدنویسی چیست؟

کدنویسی به نوشتن کد برای سرورها و برنامه‌هایی است که از زبان‌های برنامه‌نویسی استفاده می‌کنند. به این کدها «زبان» گفته می‌شود چرا که به نوعی مجموعه‌ای از واژه‌ها و دستور زبان برای ارتباط با کامپیوترها هستند.

همه‌ی نرم‌افزارها حداقل با یک زبان برنامه‌نویسی نوشته شده‌اند. زبان‌های برنامه‌نویسی متفاوت‌اند و هر کدام در هر پلتفرمی، ممکن است عملکرد خاص خود را داشته باشند. اما به صورت کلی، زبان‌های کدنویسی به دو دسته‌ی فرانت اند (front-end) و بک اند (back-end) تقسیم می‌شوند.

۵. فرانت اند یعنی چه؟

فرانت اند در واقع همان لایه‌ای از سایت یا نرم‌افزار است که کاربر آن را می‌بیند و با آن تعامل می‌کند. کدهای فرانت اند، به من و شما که کاربر اینترنت هستیم، اجازه می‌دهند تا از مطالب سایت‌ها استفاده کنیم، ویدئو ببینیم، صفحات را کوچک و بزرگ کنیم، قسمتی از متن را هایلایت کنیم و از این دست کارها. توسعه‌دهندگان فرانت اند در واقع برنامه‌نویس‌هایی هستند که در طراحی وب یا نرم‌افزار، کدهای این بخش را می‌نویسند.

۶. بک اند یعنی چه؟

بک اند بخشی است که شما به عنوان یک کاربر در اینترنت، هیچ گاه آن را نمی‌بینید. در واقع یک ساختار دیجیتال است که برای کسانی که خودشان توسعه‌دهنده نیستند، چیزی جز اعداد، حروف و علامت‌های گوناگون نیست.

زبان‌های برنامه‌نویسی بک اند بسیار متفاوت‌تر از فرانت اند است. دلیلش این است که مرورگرها (که در فرانت اند هستند) فقط جاوااسکریپت را می‌شناسند، اما یک سرور (که در بک اند قرار دارد) تقریباً تمامی زبان‌های کدنویسی را می‌شناسد.

۷. CMS چیست؟

سیستم مدیریت محتوا (Content Management System) یا CMS، یک برنامه یا مجموعه برنامه‌های تحت وب است که از آن‌ها می‌توانیم برای تولید و انتشار محتوای وب استفاده کنیم. در مقاله‌ی وردپرس چیست توضیح دادیم که وردپرس در واقع یک سیستم مدیریت محتواست.

استفاده از CMS برای طراحی وب اجباری نیست، اما می‌تواند کارها را به شدت آسان‌تر کند. خصوصاً برای افرادی که تجربه کدنویسی و توسعه وب ندارند، انتخاب خوبی برای شروع طراحی سایت است.

۸. امنیت سایبری چیست؟

تا زمانی که اینترنت وجود داشته باشد، افرادی نیز وجود دارند که به دنبال استفاده از ضعف وبسایت‌ها برای دزدیدن اطلاعات و خرابکاری در سرور هستند. امنیت سایبری، مجموعه‌ای از مقررات و پروتکل‌هاست که اطلاعات، شبکه‌ها و کامپیوترها را امن می‌کند و جلوی این گونه حملات را می‌گیرد.

انواع توسعه و طراحی وب

برای شروع طراحی وب یا آشنایی با آن، باید با انواع حوزه‌های طراحی و توسعه وب نیز آشنا باشید. در ادامه این بخش‌ها را معرفی می‌کنیم.

۱. توسعه فرانت اند

همان طور که پیش از این هم ذکر کردیم، توسعه‌دهنده فرانت اند، شخصی است که کدهایی بخشی از وبسایت را می‌نویسد که کاربر به صورت مستقیم با آن تعامل دارد. به بیان دیگر، آن چه که شما در هر وبسایت می‌بینید، کار یک توسعه‌دهنده فرانت اند بوده است.

۲. توسعه بک اند

بنا به تعریفی که برای فرانت اند ارائه کردیم، می‌توان گفت که بک اند، جایی از وبسایت است که کاربران آن را نمی‌بینند. توسعه دهندگام بک اند، بر روی ارتباط سایت و برنامه‌ها با سرور کار می‌کنند و اطمینان حاصل می‌دارند که در پشت صحنه، همه چیز به خوبی عمل کند. توسعه‌دهندگان بک اند با همکاری فرانت اند، کارشان کامل می‌شود و محصول نهایی که یک سایت است، در اختیار کاربران قرار می‌گیرد.

۳. توسعه فول استک

توسعه‌دهندگان فول استک (Full stack) در هر دو بخش فرانت اند و بک اند سایت کار می‌کنند. آن می‌توانند کار طراحی سایت را از اول تا آخر به صورت کامل انجام دهند. واژه Stack به فناوری‌ها و زبان‌های مختلفی اشاره دارد که برای طراحی یک سایت از آن‌ها استفاده می‌شود.

۴. توسعه وبسایت

توسعه‌دهنده وب یا وبسایت، می‌تواند توسعه‌دهنده فرانت اند، بک اند یا فول استک باشد. به معنای دیگر، این عبارت می‌تواند هر سه مورد قبلی را پوشش دهد.

مراحل طراحی وب

پروسه‌ی طراحی سایت ساده نیست و نمی‌توان آن را به راحتی به مراحل مختلف تقسیم کرد. طراحی هر سایت مختلف ممکن است راه جداگانه‌ای را دنبال کند و از زبان‌ها و منابع متفاوتی استفاده کند. این مراحل بیشتر به نوع وبسایت بستگی دارند. بنابراین نمی‌توان مراحل را به صورت دقیق مشخص کرد و فقط امکان اشاره کلی به آن‌ها وجود دارد. در ادامه ما هم مراحل طراحی وبسایت را به صورت کلی بیان می‌کنیم.

۱. برنامه‌ریزی

پیش از شروع کار، بهتر است برنامه‌ای برای وبسایت خود مشخص کنید. با پرسیدن سوالات زیر، مشخص کردن این برنامه، آسان‌تر می‌شود:

• هدف وبسایت شما چه می‌خواهد باشد؟
• مخاطب شما کیست و می‌خواهید چه چیزی در سایت نصیبش شود؟
• نوع وبسایت شما چیست؟ (مثلاً آموزشی، فروشگاه یا غیره)
• چه نوع و چه مقدار محتوا در سایتتان می‌خواهید منتشر کنید؟ هدف انتشار این محتوا چیست؟
• ساختار وبسایت شما برای داشتن بهترین ناوبری چگونه باید باشد؟
• بودجه شما چقدر است؟

۲. طراحی نقشه سایت

تمامی وبسایت‌های خوب با داشتن یک نقشه خوب طراحی و ساخته می‌شوند. توسعه‌دهندگان به آن نقشه سایت یا Site Map می‌گویند. این نقشه می‌تواند صرفاً یک طراحی ساده باشد که نشان می‌دهد می‌خواهید چه چیزی بسازید. می‌توانید با استفاده از ابزارهایی نظیر Invision، Slickplan یا Mindnode، نقشه سایت خود را بکشید.

همانند مرحله‌ی قبلی، برای این مرحله نیز به یک سری سوالات احتیاج دارید که جواب آن‌ها می‌تواند کشیدن این نقشه را ساده‌تر کند:

• می‌خواهید سایتتان چه صفحاتی داشته باشد؟ هر کدام چه محتوایی دارند؟
• این صفحات را چگونه در رده‌های مخصوص به خودشان قرار می‌دهید؟ (موضوع‌بندی صفحات را مشخص کنید)
• سلسله مراتب صفحات در وبسایتتان چگونه خواهد بود؟
• صفحات مختلف چگونه به هم لینک داده می‌شوند؟
• کدام صفحات یا موضوعات سایت، برای خودتان و تجربه‌ی کاربران اهمیت بیشتری دارد و کدام صفحات را می‌توان بدون هیچ مشکلی حذف یا تلفیق کرد؟

۳. نوشتن کدهای سایت

مرحله بعدی طراحی وب ، شروع نوشتن کدهای سایت است. توسعه‌دهندگان از زبان‌های مختلفی برای نوشتن فرانت و بک اند استفاده می‌کنند. در ادامه تعدادی از معروف‌ترین و پراستفاده‌ترین زبان‌های برنامه‌نویسی وب را آورده‌ایم:

• HTML یا HyperText Markup Language: در دهه ۱۹۹۰ میلادی شکل گرفته و همچنان از آن استفاده می‌شود. تقریباً پایه و اساس همه‌ی سایت‌ها با HTML نوشته می‌شود.
• CSS یا Cascading Style Sheets: این زبان نیز در دهه ۱۹۹۰ میلادی توسعه داده شد و از آن برای اضافه کردن ویژگی‌های بصری به سایت، مانند تایپوگرافی، رنگ‌ها و لایه‌های مختلف، استفاده می‌شود.
• JavaScript: جاوا یکی از مشهورترین و پراستفاده‌ترین زبان‌های برنامه نویسی است. توسعه دهندگان از آن برای خودکارسازی کارها و اضافه کردن ویژگی‌های تعاملی به سایت استفاده می‌کنند.

۴. ساختن بک اند سایت

کدنویسی شاید سخت‌ترین بخش طراحی وب باشد، اما تنها بخش آن نیست و شما باید ساختار بک اند و فرانت اند سایت را نیز طراحی کنید.

بک اند قسمتی از سایت است که اطلاعات مربوط به فرانت اند را ذخیره و تحلیل می‌کند تا فرانت سایت به خوبی عمل کند. مثلاً شما وقتی یک عکس بر روی یک شبکه اجتماعی می‌گذارید، این عکس در سرورهای سایت در بک اند ذخیره می‌شود تا کاربران در فرانت اند بتوانند آن را ببینند. بک اند از دو بخش کلی پایگاه‌های داده و سرورها تشکیل می‌شود. این بخش‌ها با کدهایی که نوشته می‌شود، با هم کار می‌کنند تا بنیان یک سایت را بسازند.

۵. ساختن فرانت اند سایت

تا به امروز از هر سایتی که بازدید کرده‌اید، در واقع با فرانت اند آن مواجهه داشته‌اید. اهمیت فرانت اند هم دقیقا همین است. چون قسمتی از سایت است که کاربران با آن سر و کار دارند و تجربه‌ی کاربری را رقم می‌زند. برای توسعه فرانت اند معمولاً از زبان‌هایی نظیر جاوااسکریپت، HTML و CSS استفاده می‌شود.

۶. استفاده از CMS (اختیاری)

شما به جای طراحی سایت از بنیان، می‌توانید از یک سیستم مدیریت محتوا یا CMS استفاده کنید و کارهای خود را تا حد زیادی تسهیل نمایید. استفاده از این سیستم‌ها آسان‌تر است و از طرفی ابزارهای بسیاری دارند که اداره‌ی سایت را بسیار ساده می‌کند.

سیستم‌های مدیریت محتوا معمولاً افزونه یا پلاگین‌هایی دارند که نیاز نوشتن کدهای بک اند را از بین می‌برند. به طور مثال، شما اگر بخواهید یک وبسایت فروشگاهی بسازید، باید کلی کدهای پیچیده در بک اند بنویسید که کاربران بتوانند با استفاده از کارت‌های بانکی‌شان، خرید کنند. اما با استفاده از پلاگین‌های فروشگاهی وردپرس، این نیاز دیگر وجود نخواهد داشت.

۷. مشخص کردن نام دامنه

در این مرحله، وبسایت شما به یک نام دامنه و آدرس آی‌پی احتیاج دارد. نام دامنه همان آدرسی است که کاربران از طریقش به سایت شما دسترسی پیدا می‌کنند.

نام دامنه‌ای که انتخاب می‌کنید، نباید پیش از شما ثبت شده باشد. همچنین برای ثبت و در اختیار گرفتن دامنه، باید به صورت سالیانه هزینه‌ای را نیز پرداخت کنید.

۸. راه‌اندازی سایت

بعد از ثبت دامنه و اتصال آن به هاست، کار طراحی سایت تقریباً به پایان رسیده و می‌توانید از سایت خود رونمایی کنید.

اما عجله نکنید. پیش از رونمایی عمومی از سایت، بهتر است تا ویژگی‌های مختلف آن را تست کنید تا سایت هیچ گونه مشکلی نداشته باشد. همچنین باید برای بخش‌های مختلف آن و نحوه اداره‌شان برنامه ریزی کنید.